In mijn vorige blog kon je lezen over het Prikkelbare darmsyndroom (PDS). PDS is een aandoening van het maag-darmsysteem waar nog niet veel over bekend is. Wat we wel weten is dat 4 tot 10% van de Nederlandse bevolking er last van heeft. Ook is bekend dat verschillende soorten voedsel het ontstaan van PDS symptomen kunnen veroorzaken.
Lactose-intolerantie veroorzaakt vergelijkbare, en soms niet te onderscheiden, symptomen van het prikkelbaar darmsyndroom. Bij een lactose-intolerantie wordt lactose niet goed afgebroken. Je darmen maken een enzym aan om lactose af te breken genaamd lactase. Als je darmen niet genoeg lactase aanmaken en je krijgt hier klachten van, dan heb je een lactose-intolerantie. Erg vervelend, maar gelukkig is hier iets aan te doen: met het juiste voedingspatroon zijn de klachten vaak zo verdwenen.
Wat is een lactose eigenlijk?
Lactose wordt ook wel melksuiker genoemd. Het is een belangrijke energiebron voor baby’s en jonge zoogdieren. Lactose krijgen we in het westerse dieet vooral binnen gebruik van zuivel. Iedereen wordt geboren met de capaciteit om genoeg lactase aan te maken. Maar in de eerste 3 jaar van een mensenleven begint de activiteit van dit enzym hard te dalen. Dit verklaar waarom er veel mensen zijn die na hun derde jaar lactose minder goed kunnen verdragen. 90 procent van de mensen afkomstig uit Aziatische en Afrikaanse landen kunnen na hun derde levensjaar lactose niet meer verteren. In Nederland valt het eigenlijk dus nog wel mee!
Lactose-intolerantie
Ben je lactose-intolerant? Dan kun je niet goed tegen lactose omdat je het niet goed kunt verteren. Er is trouwens pas sprake van een lactose-intolerantie je echt klachten hebt. Ben je wel intolerant maar heb je geen klachten, dan noemen we dat lactose malabsorptie. Ongeveer 30% van de mensen met een lactose malabsorptie heeft een lactose-intolerantie.
Of mensen met een lactose malabsorptie ook een lactose-intolerantie ontwikkelen, hang af van hoeveel lactose ze binnenkrijgen en van de gevoeligheid van de darmen. Mensen met PDS ervaren dus sneller klachten, in verband met gevoelige darmen. De drempel ligt bij elke persoon anders. Sommige mensen kunnen een klein beetje lactose verdragen, en anderen helemaal geen.
Lactose kan niet rechtstreeks worden opgenomen door je darmen. Om opgenomen te kunnen worden moet lactose worden afgebroken naar kleinere moleculen genaamd, glucose en galactose. De lactose af te breken is het enzym lactase nodig. Het enzym wordt geproduceerd in de wand van de dunne darm.
Klachten lactose-intolerantie
Klachten van een lactose-intolerantie zijn:
Opgeblazen buik
Buikpijn
Misselijk
Winderigheid
Diarree en/of obstipatie. Deze klachten ontstaan doordat de darmbacteriën de niet verteerde lactose afbreken waarbij gassen vrijkomen. Dit kan pijn veroorzaken. Daarnaast trekt de niet-verteerde lactose water aan, waardoor waterige ontlasting en diarree ontstaan.
Lactose-intolerant vs. Koemelk allergie: hetzelfde?
Een lactose-intolerantie is niet hetzelfde als een koemelk-allergie, al worden de termen in de volksmond vaak door elkaar gehaald. In beide gevallen ontstaan maag-darm klachten. Maar bij een allergie reageert het immuunsysteem abnormaal en maakt antistoffen aan tegen koemelk-eiwitten. Een hele kleine inname kan dan al klachten veroorzaken. Bij een lactose-intolerantie is de capaciteit van het spijsverteringsysteem, door een tekort aan enzymen, onvoldoende om de lactose goed te verteren.
Oorzaken lactose-intolerantie
Er zijn primaire en secundaire oorzaken van lactose-intolerantie:
Primaire lactose-intolerantie. Dit is de meest voorkomende vorm. Bij de meeste zoogdieren, en ook bij veel mensen, wordt vanaf het derde levensjaar steeds minder van dat enzym lactase aangemaakt. Het is dus helemaal niet zo gek dat er veel mensen een lactose-intolerantie hebben. Een oorzaak van een tekort aan lactase is dus te vinden in onze genen.
Secundaire lactose-intolerantie. Lactose-intolerantie kan ontstaan wanneer het darmkanaal beschadigd is, bijvoorbeeld bij een darmontsteking, darminfectie, coeliakie (glutenallergie), na bestraling of na een darmoperatie. De dunne darmwand is dan niet meer in staat om voldoende lactase aan te maken. Deze vorm van lactose-intolerantie is over het algemeen tijdelijk. In sommige gevallen verbetert dit zich weer als de darm hersteld is.
Lactose-intolerantie en PDS
Zoals eerder gezegd lijken de klachten van lactose-intolerantie en PDS erg op elkaar. Maar een groot verschil is dat patiënten met lactose-intolerantie pas symptomen krijgen na inname van lactose bevattende producten. PDS en lactose-intolerantie komen beide veel voor. Het is dus aannemelijk dat veel mensen met PDS ook een lactose-intolerantie hebben, al weten veel mensen dit zelf niet.
Op het moment dat er klachten ontstaan noemen we het een lactose-intolerantie. Niet iedereen ervaart dus klachten van een verminderde opname van lactose, maar sommige wel. Hoe kan dat?
Mensen met PDS hebben vaak gevoelige darmen. In de darmen zitten allerlei receptoren die via het zenuwstelsel signalen doorgeven aan het brein. Als je gevoelige darmen hebt komen deze signalen sneller door.
Het is mogelijk dat klachten van lactose-intolerantie bij sommige mensen met PDS wordt veroorzaakt doordat het immuunsysteem in de darmen te actief is. Het immuunsysteem van mensen met PDS reageert overdreven na inname van lactose wat niet het geval is bij mensen zonder PDS. (Onderzoek toont verhoogde aantallen mestcellen, verhoogde intra-epitheliale lymfocyten en verhoogde enterochromaffiene cellen).
Welke producten bevatten lactose?
Zuivel bevat lactose en het Nederlandse dieet bevat veel zuivelproducten. Maar het komt ook voor in andere producten, bijvoorbeeld voor de smaak. Je vindt toegevoegd lactose bijvoorbeeld in brood, koek, gebak, snacks en in kant-en-klaar producten zoals sauzen en soepen. Op het etiket staat of er melk of melkbestanddelen in een product zitten. Als dat zo is, bevat het product vrijwel altijd ook lactose.
Lactose-intolerantie: wat kan je eraan doen?
Vermoed je dat je een lactose-intolerantie hebt? Dan kan een lactosevrij dieet goed helpen. Maar zuivel is ook een belangrijke bron van voedingsstoffen waaronder eiwitten, calcium en B-vitamines. Op het moment dat je zuivelproducten schrapt uit je dieet wil je de missende voedingsstoffen wel opvangen. Wil je weten hoe je dat doet? Ik kan je helpen. Plan een gratis intakegesprek.
Bronvermelding
Cancarevic, I., Rehman, M., Iskander, B., Lalani, S., & Malik, B. H. (2020b). Is There a Correlation Between Irritable Bowel Syndrome and Lactose Intolerance? Cureus. https://doi.org/10.7759/cureus.6710
Fernández-Bañares, F. (2022). Carbohydrate Maldigestion and Intolerance. Nutrients, 14(9), 1923. https://doi.org/10.3390/nu14091923
Varjú, P., Gede, N., Szakács, Z., Hegyi, P., Cazacu, I. M., Pécsi, D., Fábián, A., Szepes, Z., Vincze, R., Tenk, J., Balaskó, M., Rumbus, Z., Garami, A., Csupor, D., & Czimmer, J. (2018). Lactose intolerance but not lactose maldigestion is more frequent in patients with irritable bowel syndrome than in healthy controls: A meta‐analysis. Neurogastroenterology & Motility, 31(5), e13527. https://doi.org/10.1111/nmo.13527
Varjú, P., Gede, N., Szakács, Z., Hegyi, P., Cazacu, I. M., Pécsi, D., Fábián, A., Szepes, Z., Vincze, R., Tenk, J., Balaskó, M., Rumbus, Z., Garami, A., Csupor, D., & Czimmer, J. (2018b). Lactose intolerance but not lactose maldigestion is more frequent in patients with irritable bowel syndrome than in healthy controls: A meta‐analysis. Neurogastroenterology & Motility, 31(5), e13527. https://doi.org/10.1111/nmo.13527
Bouchoucha, M., Fysekidis, M., Rompteaux, P., Raynaud, J. J., Sabate, J. M., & Benamouzig, R. (2021). Lactose Sensitivity and Lactose Malabsorption: The 2 Faces of Lactose Intolerance. Journal of Neurogastroenterology and Motility, 27(2), 257–264. https://doi.org/10.5056/jnm20094
Yang, J., Fox, M., Cong, Y., Chu, H., Zheng, X., Long, Y., Fried, M., & Dai, N. (2013). Lactose intolerance in irritable bowel syndrome patients with diarrhoea: the roles of anxiety, activation of the innate mucosal immune system and visceral sensitivity. Alimentary Pharmacology & Therapeutics, 39(3), 302–311. https://doi.org/10.1111/apt.12582
Misselwitz, B., Butter, M., Verbeke, K., & Fox, M. R. (2019). Update on lactose malabsorption and intolerance: pathogenesis, diagnosis and clinical management. Gut, 68(11), 2080–2091. https://doi.org/10.1136/gutjnl-2019-318404
Voedingscentrum. (z.d.). Lactose-intolerantie. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/lactose-intolerantie.aspx
