Alles wat je moet weten over bindweefsel (deel 1)

Je hebt vast wel eens van bindweefsel gehoord. Maar wat is het nou eigenlijk precies? En waarom is het zo belangrijk? Bindweefsel is een soort eiwitstructuur die overal in je lijf zit. Rond je organen, om je botten en spieren, maar ook om je zenuwen. Zoals de naam al zegt: het verbíndt alles met elkaar. Je kunt het vergelijken met cement tussen stenen—zonder dat cement valt het hele huis in elkaar. Precies zo werkt het ook in jouw lichaam.

Onder bindweefsel vallen o.a. je botten, kraakbeen, gewrichtsbanden, kapsels, bloedvaten én je huid. Maar het doet veel meer dan alleen alles bij elkaar houden. Bindweefsel zorgt voor stevigheid, bescherming, energieopslag, wondgenezing én het transport van zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

In dit blog leg ik je uit wat bindweefsel precies is, wat het doet én welke voeding je nodig hebt om het gezond te houden.

Wat is bindweefsel?

Bindweefsel bestaat grofweg uit drie dingen:

1. Eiwitten (zoals collageen en elastine)

2. Tussenruimte (ook wel ‘matrix’ genoemd)

3. Cellen

De verhouding tussen die drie bepaalt hoe sterk of soepel het bindweefsel is. Dat is handig, want je lichaam heeft op verschillende plekken andere eisen. Denk maar aan het verschil tussen je pezen (veel stevigheid) en je longen (veel rek en flexibiliteit).

1. De eiwitten: collageen en elastine

Je hebt twee belangrijke soorten vezels in bindweefsel: collageen vezels (voor stevigheid) en elastinevezels (voor rekbaarheid).

• Elastine is super rekbaar—tot wel 150%—maar niet zo sterk. Je vindt het in je longen en bloedvaten, waar flexibiliteit belangrijk is.

• Collageen is juist heel sterk en bijna niet rekbaar. Het is zelfs sterker dan staal van hetzelfde gewicht. Collageen zorgt ervoor dat je pezen en huid niet uit elkaar getrokken worden.

Er zijn 26 soorten collageen bekend, maar drie daarvan zijn het belangrijkst:

• Type 1: het meest voorkomende collageen in het lichaam (90%). Zit vooral in huid, haar, nagels, pezen, botten en bloedvaten. Wordt belast op rek.

• Type 2: zit vooral in kraakbeen en gewrichten. Wordt belast op druk.

• Type 3: een wat zwakker collageen dat nodig is voor rekbare weefsels en wondgenezing.

  
  

2. De tussenruimte: water + proteoglycanen

Die ruimte tussen de cellen zit vol met water, vastgehouden door speciale stofjes: proteoglycanen. Die bestaan uit eiwitten met suikermoleculen eraan vast (zoals chondroïtine, keratansulfaten en hyaluronzuur). Ze kunnen tot 1000x hun gewicht in water vasthouden. Belangrijk voor schokdemping, bijvoorbeeld in je kraakbeen.

Bij verzuring in je lijf wordt die tussenruimte ook gebruikt om zuren op te vangen. Handig als je bloed-pH te laag is, maar slecht nieuws voor je bindweefsel: het raakt verzadigd, kan minder water vasthouden en verliest daardoor aan kwaliteit. (Hierover schreef ik eerder een blog over verzuring.)

3. De cellen

Bindweefsel bevat ook cellen die zorgen voor opbouw en afbraak van het weefsel. Ze spelen een sleutelrol bij herstel en regeneratie. Naarmate je ouder wordt, produceer je minder collageen en gaat het herstel trager. Daarom wordt voeding steeds belangrijker!

Wat doet bindweefsel?

Hieronder de belangrijkste functies op een rij:

1. Structuur en steun

   Bindweefsel zorgt voor stevigheid én beweeglijkheid. Het laat je lichaam kracht zetten, maar ook buigen en draaien.

2. Energieopslag

   Vetweefsel is een type bindweefsel dat energie opslaat. Best handig als je een keer een maaltijd overslaat.

3. Bescherming

   Bindweefsel helpt bij het opstarten en afremmen van een immuunreactie. Het maakt ontstekingsstofjes aan (cytokinen), die helpen bij herstel. Daarnaast werkt het als een soort schokdemper—vooral rondom organen zoals je nieren, hart en longen.

4. Herstel

   Bij wonden of blessures zorgt bindweefsel voor stolling en genezing. Eerst maakt je lichaam type 3 collageen aan, en daarna—mits je goed eet en beweegt—bouwt het dat om naar type 1 of 2. Dat is sterker en stabieler.

5. Communicatie

   Bindweefsel ‘praat’ met andere cellen via receptoren en ankereiwitten. Zo kunnen bijvoorbeeld hormonen als cortisol effect hebben op het bindweefsel.

   
   

Bindweefsel & blessures

Bij een blessure schakelt je lichaam meteen over op herstel. Eerst start de ontstekingsfase – die is nodig om afvalstoffen op te ruimen en de schade te begrenzen. Daarna komt de opbouwfase: je lichaam maakt nieuw bindweefsel aan, eerst een snelle, slappere variant (type 3). In de laatste fase, de remodellering, wordt dat vervangen door steviger en sterker weefsel (type 1 of 2).

Maar dat proces is kwetsbaar. Slik je ontstekingsremmers, dan rem je die eerste fase – en daarmee beïnvloed je de rest. En wist je dat voeding net zo'n grote rol speelt? Je lijf heeft bouwstoffen nodig om nieuw weefsel te maken. Als die er niet zijn, blijft het herstel half werk. Ook te weinig bewegen, of juist te intensief, vertraagt het herstel.

Kortom: hoe snel en sterk je herstelt, hangt niet alleen af van rust en oefeningen. Wat je eet – en wat je laat staan – maakt echt het verschil.

Wat kun je zelf doen om je bindweefsel sterker en soepeler te maken?

In het volgende blog leg ik je uit welke rol voeding speelt – en vooral: hoe het zuur/base evenwicht daarin past. Want ja, wat jij dagelijks eet bepaalt mede hoe gezond je bindweefsel blijft.

Met de juiste kennis kun je met een paar simpele aanpassingen verzuring tegengaan en je lijf van binnenuit ondersteunen.

Bron: www.freepik.com

Bronvermelding

• Shin, J., Kwon, S., Choi, J., Na, J., Huh, C., Choi, H., & Park, K. (2019). Molecular Mechanisms of Dermal Aging and Antiaging Approaches. International Journal Of Molecular Sciences, 20(9), 2126. https://doi.org/10.3390/ijms20092126

• Gelse, K., Pöschl, E., & Aigner, T. (2003). Collagens—structure, function, and biosynthesis. Advanced Drug Delivery Reviews, 55(12), 1531–1546. https://doi.org/10.1016/j.addr.2003.08.002

• Archie, E. A. (2013). Wound healing in the wild: stress, sociality and energetic costs affect wound healing in natural populations. Parasite Immunology, 35(11), 374–385. https://doi.org/10.1111/pim.12048

• König, D., Oesser, S., Scharla, S., Zdzieblik, D., & Gollhofer, A. (2018). Specific Collagen Peptides Improve Bone Mineral Density and Bone Markers in Postmenopausal Women—A Randomized Controlled Study. Nutrients, 10(1), 97. https://doi.org/10.3390/nu10010097

• Walrand, S., Chiotelli, E., Noirt, F., Mwewa, S., & Lassel, T. (2008). Consumption of a Functional Fermented Milk Containing Collagen Hydrolysate Improves the Concentration of Collagen-Specific Amino Acids in Plasma. Journal Of Agricultural And Food Chemistry, 56(17), 7790–7795. https://doi.org/10.1021/jf800691f

• natuurdietisten.nl. (2020, 29 januari). Voeding voor de bindweefsels - natuurdietisten.nl - Meer informatie. https://www.natuurdietisten.nl/kenniscentrum/ziektebeelden-natuurlijke-voeding/voeding-voor-de-bindweefsels/

• De Miranda, R. B., Weimer, P., & Rossi, R. C. (2021). Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta‐analysis. International Journal Of Dermatology, 60(12), 1449–1461. https://doi.org/10.1111/ijd.1551