Zweet – meer dan alleen water (deel 1)

Zweet. Je hebt het als je sport, in de sauna zit of gewoon stil op een warm terras. Soms ongemerkt, soms gutsend van je hoofd. Maar zweten is niet zomaar vochtverlies. Het is een slim koelsysteem van je lijf. En geloof het of niet: je zweet is uniek. In deze blogserie duiken we in wat er allemaal in zweet zit, welke zweetklieren je hebt en waarom de samenstelling van zweet per persoon zo kan verschillen. In blog 3 geef ik antwoord op de vraag hoeveel zout moet je nou eigenlijk aanvullen?

Actief vs. passief zweten

Je zweet op twee manieren:

• Passief, als je in de sauna zit of op een hete dag niks doet.

• Actief, als je sport of hard werkt.

In beide gevallen is zweten nodig om je lichaamstemperatuur op peil te houden. Maar zweet doet meer. Het ondersteunt ook je huidmicrobioom – de goede bacteriën op je huid. Dus zweten is niet alleen nuttig, het is ook nog gezond.

Wat zit er eigenlijk in zweet?

Zweet bestaat voor 99% uit water. Die andere 1%? Dat zijn belangrijke mineralen zoals natrium, chloride, kalium, magnesium en calcium. Ook kleine beetjes B-vitamines, vitamine C, afvalstoffen zoals ammoniak, ureum, sporen van medicijnen, alcohol, zware metalen en zelfs wat glucose kunnen meekomen.

Het is goed om te weten dat je bij flink zweten niet alleen vocht kwijtraakt, maar ook elektrolyten. En die hebben invloed op je energie, spierfunctie en herstel. Je wil dit in de juiste hoeveelheden terug drinken. 

Zweetklieren: de drie types

Je hebt drie soorten zweetklieren:

1. Eccriene klieren: die doen het meeste werk. Je hebt er 2 tot 4 miljoen van. Ze zitten over je hele lijf en zijn verantwoordelijk voor temperatuurregeling.

2. Apocriene klieren: vooral actief bij stress en emoties. Ze zitten onder je oksels en in je liezen. Hun zweet ruikt sterker door eiwitten en vetten die huidbacteriën afbreken.

3. Apoeccriene klieren: een soort tussenvorm, vooral op je romp. Minder onderzocht, maar ze lijken een rol te spelen bij hevig zweten.

Hoe werkt dat zweten precies?

Zodra je lichaam warm wordt, maken je eccriene klieren een vloeistof aan die lijkt op het vocht rond je cellen. Dat noemen we primair zweet. Maar voordat dat zweet je huid bereikt, wordt er onderweg zout (natrium en chloride) uitgefilterd en terug de bloedbaan in gehaald. Hoeveel zout je lichaam weet terug te winnen, verschilt per persoon. Dat hangt af van:

• je genen

• je voeding

• hoe gewend je lichaam is aan warmte

Wie vaak zweet (denk aan sporters of sauna liefhebbers), leert efficiënter omgaan met zoutverlies.

Niet iedereen zweet hetzelfde

De samenstelling van zweet verschilt per persoon – en flink ook.

• Natrium: 230 – 2400 mg per liter

• Chloride: 350 – 3200 mg per liter

• Kalium: 40 – 600 mg per liter

Ook calcium en magnesium verschillen sterk. Dit hangt af van je genetische aanleg, je voeding, hoe fit je bent en in welke omstandigheden je zweet. Zelfs waar je op je lichaam meet, maakt uit.

Kortom: zweet is geen standaardrecept. Het is persoonlijk. En dat is belangrijk om te weten, zeker als je veel zweet of sport in warme omstandigheden.

In het volgende blog duiken we dieper in hoe je lichaam zich aanpast aan warmte én aan de hoeveelheid zout in je voeding. En wat dat betekent voor je zweet. Zeker weten interessant als je vaak sport of in de warmte werkt.

👉 Lees hier deel 2: Wat warmte en je voeding met je zweet doen

Bron: www.freepik.com

Bronvermelding

• Baker LB, Wolfe AS. Physiological mechanisms determining eccrine sweat composition. Eur J Appl Physiol. 2020 Apr;120(4):719-752. doi: 10.1007/s00421-020-04323-7. Epub 2020 Mar 2. PMID: 32124007; PMCID: PMC7125257.

• Brandwein M, Horev A, Bogen B, Fuks G, Israel A, Shalom G, Pinsk V, Steinberg D, Bentwich Z, Shental N, Meshner S. The role of sweat in the composition of skin microbiome: lessons learned from patients with congenital insensitivity to pain with anhidrosis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2020 Apr;34(4):e183-e186. doi: 10.1111/jdv.16170. Epub 2020 Jan 19. PMID: 31875978.

• Anastasiou, C. A., Kavouras, S. A., Arnaoutis, G., Gioxari, A., Kollia, M., Botoula, E., & Sidossis, L. S. (2009). Sodium Replacement and Plasma Sodium Drop During Exercise in the Heat When Fluid Intake Matches Fluid Loss. Journal Of Athletic Training, 44(2), 117–123. https://doi.org/10.4085/1062-6050-44.2.117

• Baker, L. B. (2017). Sweating Rate and Sweat Sodium Concentration in Athletes: A Review of Methodology and Intra/Interindividual Variability. Sports Medicine, 47(S1), 111–128. https://doi.org/10.1007/s40279-017-0691-5

• https://www.ahealthylife.nl/labtest-de-uitslag-wat-zit-er-in-keltisch-zeezout/

• https://healthfree.com/files/Celtic-Sea-Salt-analysis.pdf

• Verde T, Shephard RJ, Corey P, Moore R. Sweat composition in exercise and in heat. J Appl Physiol Respir Environ Exerc Physiol. 1982 Dec;53(6):1540-5. doi: 10.1152/jappl.1982.53.6.1540. PMID: 7153150.

• ROBINSON S, ROBINSON AH. Chemical composition of sweat. Physiol Rev. 1954 Apr;34(2):202-20. doi: 10.1152/physrev.1954.34.2.202. PMID: 13155186.

• Daanen, H. A. M., Jonkman, A. G., Layden, J. D., Linnane, D. M., & Weller, A. S. (2011). Optimising the Acquisition and Retention of Heat Acclimation. International Journal of Sports Medicine, 32(11), 822–828. doi:10.1055/s-0031-1279767 

• Kilding AE, Tunstall H, Wraith E, Good M, Gammon C, Smith C. Sweat rate and sweat electrolyte composition in international female soccer players during game specific training. Int J Sports Med. 2009 Jun;30(6):443-7. doi: 10.1055/s-0028-1105945. Epub 2009 Mar 13. PMID: 19288391.

• Coltman CA Jr, Atwell RJ. The electrolyte composition of normal adult sweat. Am Rev Respir Dis. 1966 Jan;93(1):62-9. doi: 10.1164/arrd.1966.93.1.62. PMID: 5901387.

• Google Scholar. (z.d.). E Randy Eichner Genetic and other determinants of sweat sodium. Current Sports Medicine Reports 7 (4), S36-S40, 2008

• Montain SJ, Cheuvront SN, Lukaski HC. Sweat mineral-element responses during 7 h of exercise-heat stress. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2007 Dec;17(6):574-82. doi: 10.1123/ijsnem.17.6.574. PMID: 18156662.

• McCubbin, A.J., Lopez, M.B., Cox, G.R. et al.Impact of 3-day high and low dietary sodium intake on sodium status in response to exertional-heat stress: a double-blind randomized control trial. Eur J Appl Physiol 119, 2105–2118 (2019). https://doi.org/10.1007/s00421-019-04199-2

• Klous, L., De Ruiter, C., Alkemade, P., Daanen, H., & Gerrett, N. (2020). Sweat rate and sweat composition during heat acclimation. Journal Of Thermal Biology, 93, 102697. https://doi.org/10.1016/j.jtherbio.2020.102697

• Buono, M. J., Kolding, M., Leslie, E., Moreno, D., Norwood, S., Ordille, A., & Weller, R. (2018). Heat acclimation causes a linear decrease in sweat sodium ion concentration. Journal Of Thermal Biology, 71, 237–240. https://doi.org/10.1016/j.jtherbio.2017.12.001

• Braconnier P, Milani B, Loncle N, Lourenco JM, Brito W, Delacoste J, Maillard M, Stuber M, Burnier M, Pruijm M. Short-term changes in dietary sodium intake influence sweat sodium concentration and muscle sodium content in healthy individuals. J Hypertens. 2020 Jan;38(1):159-166. doi: 10.1097/HJH.0000000000002234. PMID: 31503134.

• Surapongchai J, Saengsirisuwan V, Rollo I, Randell RK, Nithitsuttibuta K, Sainiyom P, Leow CHW, Lee JKW. Hydration Status, Fluid Intake, Sweat Rate, and Sweat Sodium Concentration in Recreational Tropical Native Runners. Nutrients. 2021 Apr 20;13(4):1374. doi: 10.3390/nu13041374. PMID: 33923890; PMCID: PMC8072971.