Migraine en histamine: wat voeding met hoofdpijn te maken heeft

Migraine is veel meer dan zomaar hoofdpijn. Het is een complexe neurologische aandoening die het dagelijks functioneren flink kan beperken. Toch wordt het nog vaak onderschat. Gelukkig groeit het inzicht in mogelijke oorzaken en triggers. Eén daarvan: histamine. Maar wat is dat precies? En wat heeft het met voeding te maken?

In dit blog neem ik je stap voor stap mee:

1. Wat migraine precies is

2. Wat histamine is en hoe het werkt in je lichaam

3. De mogelijke link tussen migraine en histamine – en wat je met voeding kunt doen

1. Wat is migraine eigenlijk?

Migraine is een neurologische aandoening die komt in aanvallen. Zo’n aanval kan enkele uren tot meerdere dagen duren en bestaat meestal uit meerdere fases:

• Prodroomfase: je voelt dat er iets op komst is – vermoeidheid, stemmingswisselingen of trek in bepaald eten.

• Aurafase (bij 20-30% van de mensen): visuele of sensorische verschijnselen zoals lichtflitsen, tintelingen of moeite met praten.

• Hoofdpijnfase: vaak een bonzende hoofdpijn aan één kant van het hoofd, meestal met misselijkheid, licht- en geluidgevoeligheid.

• Herstelfase: na de aanval kun je je moe en wazig voelen, soms nog dagenlang.

Migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Ongeveer 18% van de vrouwen en 6% van de mannen krijgt ermee te maken. Vaak begint het rond de puberteit en wordt het erger tot aan de overgang.

De exacte oorzaak is nog niet volledig bekend, maar we weten dat het brein bij migrainepatiënten extra gevoelig reageert op prikkels. Die prikkels kunnen hormonaal, emotioneel, fysiek of… voeding-gerelateerd zijn.

2. Wat is histamine?

Histamine is een biogene amine: een natuurlijke stof die in je lichaam wordt gevormd uit het aminozuur histidine. Dit gebeurt via een proces dat ‘decarboxylering’ heet. Die omzetting kan in je eigen cellen plaatsvinden, maar ook in de darmen, waar bepaalde bacteriën dit proces aansturen. Vooral die bacteriële productie van histamine in de darm wordt gezien als een belangrijke bron van histamine in het lichaam.

Je vindt histamine op verschillende plekken in het lichaam, met hoge concentraties in de darmen, longen, huid en het zenuwstelsel. Daar ligt het grotendeels opgeslagen in immuuncellen zoals mestcellen en basofielen, klaar om vrijgegeven te worden bij bijvoorbeeld een allergische reactie of infectie. Histamine is betrokken bij allerlei lichaamsfuncties:

• het stimuleert de afgifte van maagzuur

• verwijdt bloedvaten en verhoogt hun doorlaatbaarheid

• zorgt voor samentrekking van glad spierweefsel (zoals in darmen en longen)

• speelt een rol in het afweersysteem en het bioritme

• en het werkt als neurotransmitter in je hersenen

Om te voorkomen dat er te veel histamine in je lichaam circuleert, heb je enzymen nodig die het netjes afbreken. De twee belangrijkste zijn:

• DAO (diamine-oxidase) – vooral actief in de darmen en verantwoordelijk voor het opruimen van histamine buiten de cellen

• HNMT (histamine-N-methyltransferase) – werkt binnenin de cellen, bijvoorbeeld in de hersenen

Als de balans tussen aanmaak, inname en afbraak van histamine verstoord raakt, ontstaat er een overschot. En dat kan leiden tot klachten – waaronder migraine.

3. De link tussen histamine en migraine

Histamine is betrokken bij de verwijding van bloedvaten in de hersenen, iets wat bij migraine een centrale rol speelt. In onderzoeken werd bij migrainepatiënten hoofdpijn uitgelokt door toediening van histamine. Bij gezonde proefpersonen gebeurde dit niet.

Daarnaast kunnen antihistaminica – medicijnen die histamine blokkeren – in sommige gevallen migraine verminderen of zelfs een aanval stoppen.

Ook zijn er aanwijzingen dat mensen met migraine vaker genetische variaties hebben in de DAO- of HNMT-genen. Daardoor kunnen ze histamine minder goed afbreken. En: hun histaminewaarden in het bloed zijn gemiddeld hoger, ook buiten een aanval om.

Het is dus goed mogelijk dat histamine bij sommige mensen met migraine een directe trigger is.

Histamine in voeding: waar zit het in?

Histamine komt in veel voedingsmiddelen voor – vooral in producten die zijn gefermenteerd, lang bewaard of gerijpt. En sommige producten maken geen histamine aan, maar stimuleren de afgifte ervan in je lichaam.

Hieronder een overzicht:

Histamine rijke voeding:

• Gerijpte kazen (zoals Parmezaan, brie, oude Goudse kaas)

• Vis (vooral tonijn, makreel, zalm, sardines, ansjovis – zeker uit blik of vacuüm)

• Vleeswaren (salami, ham, worst, paté)

• Gefermenteerde producten (zuurkool, sojasaus, tamari, tempeh, miso, kombucha)

• Alcohol (rode wijn, champagne, bier)

• Azijn en producten met azijn (zoals augurken en ketchup)

• Chocola en cacao

• Spinazie, tomaat, avocado en aubergine

• Gedroogd fruit (zoals rozijnen, abrikozen)

• Noten (vooral walnoten, cashews, pinda’s)

Histamine vrijmakers:

Sommige producten bevatten weinig histamine, maar zorgen wél dat je lichaam extra histamine afgeeft. Denk aan:

• Citrusfruit

• Aardbeien

• Tomaten

• Chocolade

• Eieren

• Schaaldieren

• Alcohol

Wat kun je doen?

Als je vermoedt dat histamine een rol speelt bij jouw migraine, begin dan niet meteen met een strikt dieet. Maar houd een paar weken een voedingsdagboek bij. Noteer wat je eet, en hoe je je daarna voelt.

Merk je een patroon? Dan kun je onder begeleiding een histaminebeperkt dieet proberen. Dat hoeft niet voor altijd – vaak is tijdelijk beperken al genoeg om de drempel te verlagen.

Bij hardnekkige klachten kun je ook denken aan DAO-supplementen, die de histamineafbraak in de darm ondersteunen. Laat je daarbij wel goed adviseren.

Tot slot

Histamine is geen vijand – je hebt het nodig. Maar bij sommige mensen kan een teveel ervan wel degelijk klachten uitlokken, waaronder migraine. Zeker als je darmen uit balans zijn of je genetisch wat minder goed afbreekt.

Heb jij last van terugkerende migraine, darmklachten, vermoeidheid of huiduitslag? Dan is het zinvol om eens naar je histaminebelasting te kijken. Niet om rigide te eten, maar om inzicht te krijgen in wat jouw lichaam nodig heeft.

Bronvermelding

1. Pescador Ruschel, M. A., & De Jesus, O. (2021). Migraine headaches. In StatPearls. StatPearls Publishing. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560787/

2. Mansfield, L. E. (1990). The role of antihistamine therapy in vascular headaches. Journal of Allergy and Clinical Immunology, 86(4), 673–676. https://doi.org/10.1016/S0091-6749(05)80239-8

3. Maintz, L., & Novak, N. (2007). Histamine and histamine intolerance. The American Journal of Clinical Nutrition, 85(5), 1185–1196. https://doi.org/10.1093/ajcn/85.5.1185

4. Wilson, C. W., Kirker, J. G., Warnes, H., & O’Malley, M. (1980). The clinical features of migraine as a manifestation of allergic disease. Postgraduate Medical Journal, 56(659), 617–621.

5. Evans, E. W., Lipton, R. B., Peterlin, B. L., Raynor, H. A., Thomas, J. G., O’Leary, K. C., Pavlovic, J., Wing, R. R., & Bond, D. S. (2015). Dietary intake patterns and diet quality in a nationally representative sample of women with and without severe headache or migraine. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 55(4), 550–561. https://doi.org/10.1111/head.12527

6. Gazerani, P. (2020). Migraine and diet. Nutrients, 12(6), 1658. https://doi.org/10.3390/nu12061658

7. Hindiyeh, N. A., Zhang, N., Farrar, M., Banerjee, P., Lombard, L., & Aurora, S. K. (2020). The role of diet and nutrition in migraine triggers and treatment: A systematic literature review. Headache: The Journal of Head and Face Pain, 60(7), 1300–1316. https://doi.org/10.1111/head.13836

8. Pietrini, U., De Luca, M., Del Bene, E., De Cesaris, F., Bertinotti, L., Colangelo, N., & Moggi Pignone, A. (2004). Prophylactic activity of increasing doses of intravenous histamine in refractory migraine: Retrospective observations of a series of patients with migraine without aura. Current Therapeutic Research, 65(1), 70–78. https://doi.org/10.1016/S0011-393X(04)90006-9

9. Dale, H. H., & Laidlaw, P. P. (1910). The physiological action of β-iminazolylethylamine. The Journal of Physiology, 41(5), 318–344. https://doi.org/10.1113/jphysiol.1910.sp001406

10. Worm, J., Falkenberg, K., & Olesen, J. (2019a). Histamine and migraine revisited: Mechanisms and possible drug targets. The Journal of Headache and Pain, 20(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/s10194-019-0984-1(Let op: Je had deze twee keer in je lijst; één keer is voldoende.)

11. San Mauro Martín, I., Brachero, S., & Garicano Vilar, E. (2016). Histamine intolerance and dietary management: A complete review. Allergologia et Immunopathologia, 44(5), 475–483. https://doi.org/10.1016/j.aller.2016.04.015

12. Wollin, A., Wang, X., & Tso, P. (1998). Nutrients regulate diamine oxidase release from intestinal mucosa. American Journal of Physiology-Regulatory, Integrative and Comparative Physiology, 275(4), R969–R975. https://doi.org/10.1152/ajpregu.1998.275.4.R969

13. Comas-Basté, O., Sánchez-Pérez, S., Veciana-Nogués, M. T., Latorre-Moratalla, M., & Vidal-Carou, M. D. C. (2020). Histamine intolerance: The current state of the art. Biomolecules, 10(8), 1181. https://doi.org/10.3390/biom10081181

14. Parsons, M. E., & Ganellin, C. R. (2006). Histamine and its receptors. British Journal of Pharmacology, 147(S1), S127–S135. https://doi.org/10.1038/sj.bjp.0706440